Պատմության այս օրը. դեկտեմբերի 16
ՀԻՇԱՐԺԱՆ ՕՐԵՐ ԵՎ ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ՏՈՆԵՐ
Միջազգային
- Պյութագորասի թեորեմի օրը (Pythagorean Theorem Days) *
Ազգային
- ԱՄՆ - Սիոնիզմի օրը (Zionism Day) *
- ԱՄՆ - Բոստոնյան թեյախմություն (Boston Tea Party) *
- ԱՄՆ - Շոկոլադով պատված ամեն ինչի ազգային օրը (National Chocolate Covered Anything Day) *
- ԱՄՆ - Բարբի և Բարնի Լյուֆթի օրը (Barbie and Barney Backlash Day) *
- ԱՄՆ - Հիմար խաղալիքների օրը (Stupid Toy Day) *
- Բահրեյն - Ազգային օրը
- Բանգլադեշ - Հաղթանակի օրը (Vijay Divas) *
- Թաիլանդ - Սպորտի օրը (Wan Kila Haeng Chat) *
- Իրան - Հետազոտությունների օրը *
- ՀԱՀ - Հաշտության օրը
- Հնդկաստան - Հաղթանակի օրը (Vijay Diwas)
- Ղազախստան - Անկախության օրը
- Մեքսիկա - Լաս Պոսադաս (Las Posadas) *
- Ռուսաստան - Համաշխարհային լռության և համրության օրը *
- Ռուսաստան - Բարձունքներ նվաճելու օրը *
- Ռուսաստան - Փրչոտների օրը *
- Ֆիլիպիններ - Սիմբանգ Գաբի (Simbang Gabi) *
* Տոների մասին (ռուսերեն)՝ այստեղ։
ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ԴԵՊՔԵՐ ԵՎ ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
2011 - Անկարգություններ ղազախական Ժանաոզեն քաղաքում. հրդեհվեցին վարչական շենքեր, զոհվեց 14 մարդ։
2002 - Հրապարակվեցին Creative Commons արտոնագրերը:
- Creative Commons («քրիեյթիվ քամենս» կամ «քոմենս»), կարճ՝ CC. շահույթ չհետապնդող կազմակերպություն է, որի նպատակն է զարգացնել ստեղծարար աշխատանքի բնագավառը՝ ամեն ինչ օրենքի սահմաններում և փոխանակման գաղափարի հիման վրա կառուցելու նպատակով։ Կազմակերպությունը ստեղծել է բազմաթիվ արտոնագրեր՝ հայտնի Creative Commons արտոնագրերի անվան տակ։ Այդ արտոնագրերը, ըստ ընտրության սահմանափակում են աշխատանքների որոշ (կամ ոչ մի) իրավունքներ, որոնցից ամենասահմանափակը հեղինակային իրավունքն է (copyright)։
- Վեց հնարավոր դեպքեր, որոնք համախմբված են չորս կատեգորիաներում, սահմանում են դրանց տարբեր կիրառությունները՝
- Հատկացում. պետք է լինի նախնական հեղինակի ստորագրությունը (ֆրանսիական իրավունքում այս ընտրությունը պարտադիր է),
- Ոչ առևտրային. արգելված է առանց հեղինակի թույլտվության առևտրային շահույթ հետապնդել ստեղծված գործից,
- Արգելված է գործի ձևափոխումը. չի թույլատրվում ամբողջական գործի մեջ ինչ-որ մաս ավելացնել, օր.՝ Օրինակի ստեղծումը (sampling) անհնար է,
- Նմանօրինակի կիսում. կիսել գործի նմանօիրնակը՝ անպայմանորեն տարածելով նույն արտոնագրի ներքո։
- Creative Commons-ի նպատակն է պարզ և օրինական ձևով քաջալերել աշխատանքների շրջանառությունը, փոխանակումն ու ստեղծարարությունը։ Creative Commons-ը վերաբերում է այն հեղինակներին, որոնք ցանկանում են կիսել իրենց աշխատանքը և հարստացնել անվճար հասանելի մշակութային և տեղեկատվական ընդհանուր ազգային հարստությունը։ Այսպիսով աշխատանքը հնարաբորություն է ստանում զարգանալ իր ամբողջ տարածման ընթացքում։
- Այն մարդկանց համար, ովքեր ցանկանում են վճարի դիմաց թույլ տալ իրենց գործի հասարակական տարածումը, հեղինակային իրավունքի ընդհանուր համակարգն ավելի հարմար է, քան Creative Commons-ի արտոնագրերը։ Ցանկացած ոք, ով ստեղծել է ինչ-որ գործ (տեքստ, երաժշտություն, վիդեո, վեբ կայք, լուսանկար և այլն) և ցանկանում է պայմանագիր կնքել այդ գործի վերաբերյալ, կարող է օգտագործել Creative Commons-ի պայմանագրերը։ Սակայն հակառակ դրան, հնարավոր չէ օգտագործել Creative Commons-ի պայամանագիր մի գործի համար, որի նկատմամբ նա ոչ մի իրավունք չունի։
1999 - Քվեբեկի բնակչուհի Սելին Դիոնը պարգևատրվեց մրցանակով՝ տասը տարիների ընթացքում իր ալբոմները 100 միլիոն հատ վաճառելու համար։
1997 - «Պոկեմոն» սերիալի ցուցադրությունից հետո մոտ 700 ճապոնացի երեխաներ էպիլեպսիայի ախտորոշմամբ հիվանդանոցներ տեղափոխվեցին:
1991 - Ղազախստանը անկախացավ ԽՍՀՄ-ից:
1991 - ՄԱԿ-ը 111 կողմ ․ 25 դեմ ․ 13 ձեռնպահ ձայներով կասեցրեց 1975 թվականին ընդունած իր իսկ որոշումը՝ ըստ որի սիոնիզմը ռասիզմ էր համարվում։
1989 - Մոսկովյան գծանկարիչ Սերգեյ Արտոն 24 ժամ 2 րոպե 30 վայրկյան ժամանակում առանց դադարի ՄՊՀ ուսանողների և ասպիրանտների 656 դիմանկար է նկարել:
1989 - Տիշոմիր քաղաքից սկսվեց ռումինական հեղափոխությունը։
1979 - Առաջին անգամ մարդը հաղթահարեց ձայնային խոչընդոտը` տեղաշարժվելով Երկրի մակերևույթով:
1978 - ASALA. Պայթյուն Ցյուրիխի «Թըրքիշ Էյրլայնս» ընկերության գրասենյակի առջև։
- Գործողություների պատասխանատվությունը ստանձնում է Հայաստանի Ազատագրության Հայ Գաղտնի Բանակ «Գուրգեն Եանիկեան Քոմանտօ»-ն։
- Գործողության դրդապատճառը Թուրքիայի նախկին վարչապետ Բյուլենթ Էջևիթի Բեռն այցելությունն էր։
- Նույն թվականին Հ.Ա.Հ.Գ.Բ.-ն իրականացրել է նաև հետևյալ գործողությունները.
Պայթյուններ Անկարայում։
Աթենքում մի քանի թուրք դիվանագետների մեքենաների պայթեցում։
Մահափորձ Աթենքում թրքական լրատվական գործակալության տնօրենի դեմ։ Տնօրենն ու երեք հույն ոստիկանները ծանր վիրավորվում են։
Հարձակում Ստամբուլում ամերիկյան կայանին պատկանող զրահամեքենայի վրա։
Իզմիրում թրքական տանկի ականահարում։
Սասունում թրքական բանակի տանկի ականահարում։
«Երեք ուրիշ գործողություններ, որ կատարվել են մեր հեղափոխականների կողմից, որոնց ապահովության համար, այդ գործողությունների մասին կհայտնենք ավելի ուշ»։
1966 - Միջազգային տնտեսագիտության, հասարակական և մշակութային իրավունքների պայմանագրի և Քաղաքացիական ու քաղաքական իրավունքների միջազգային պայմանագրի ընդունումը Միացյալ Ազգությունների կողմից։
- Երկու փաստաթղթերն էլ հաստատում էին, որ «Բոլոր ժողովուրդներն ունեն ինքնորոշման իրավունք» (հոդված 1)։
1947 - Ուիլյամ Հոքլին, Ջոն Բարդին և Ուոլտեր Բրատեյնը Bell Labs լաբորատորիայում առաջին անգամ ստեղծեցին երկբևեռ տրանզիստորը։
1946 - Քրիստիան Դիորը տեքստիլի արքա Մարսել Բուսակի աջակցությամբ Փարիզի Մոնտեն ավենյուում բացեց նորաձևության տուն։
1917 - Խորհրդային Ռուսաստանի Ժողկոմսովետը Լենինի նախագահությամբ որոշում է Բաքվի խորհրդի նախագահ Ստեփան Շահումյանին նշանակել Կովկասի գործերի ժամանակավոր արտակարգ կոմիսար։
1915 - Թուրքական կառավարությունը չեղյալ հայտարարեց 1914-ի փետրվարի 8-ին ստորագրած հայաբնակ նահանգներում բարենորոգումների գործադրման ծրագիրը։
1899 - Հիմնվեց «Միլան» իտալական ֆուտբոլային ակումբը՝ Ալֆրեդ Էդվարդսի գլխավորությամբ։
1809 - Հայտարարվեց Նապոլեոն I-ի և Ժոզեֆինա Բոգարնեի ամուսնալուծությունը։
ԾՆՎԵԼ ԵՆ
1988 - Փակ Սո Ջուն, հարավկորեացի դերասան
1984 - Թեո Ջեյմս, թատրոնի և կինոյի բրիտանացի դերասան
1982 - Աննա Սիդակովա, ուկրաինացի երգչուհի, մոդել, դերասանուհի, «Վիա Գրա» խմբի նախկին մեներգչուհի
1971 - Փոլ վան Դայկ, գերմանացի էլեկտրոդանս ոճի դիջեյ, երաժիշտ և պրոդյուսեր
1938 - Լիվ Ուլման, հայտնի շվեդ դերասանուհի
- Համաշխարհային ճանաչում է ձեռք բերել Ինգմար Բերգմանի և Յան Տրուելի ֆիլմերից:
- Առավել հայտնի ֆիլմերն են «Անձ», «Շշուկներ և ճիչեր», «Տեսարաններ ամուսնական կյանքից», «Սարաբանդա», «Աշնանային սոնետ»:
- Ի դեպ, հայտնի ամերիկացի դերասանուհի Լիվ Թայլերին անվանակոչել են Լիվ Ուլմանի պատվին:
1932 - Աիդա Բոյաջյան, հայ նկարչուհի
1915 - Գեորգի Սվիրիդով, խորհրդային կոմպոզիտոր և երաժշտական-հասարակական գործիչ
1866 - Վասիլի Կանդինսկի, ռուս նկարիչ, գրաֆիկ, արվեստի տեսաբան, աբստրակցիոնիզմի հիմնադիրներից, (մ. 1944)
1863 - Ստեփան Աղաջանյան, գեղանկարիչ, մանկավարժ
1775 - Ջեյն Օսթին, անգլիացի նշանավոր կին գրող, ընտանեկան «կանանց» վեպի հիմնադիր, (մ. 1817)
- Ընտանեկան «կանացի» վեպի հիմնադիրն է։ Իր համեմատաբար կարճատև կյանքի ընթացքում գրել է վեց վեպ, որոնք աչքի են ընկնում իրենց նրբաճաշակ «անգլիական» հումորով, գործող անձանց կերպարների ռեալիստական կատարյալ նկարագրությամբ, հոգեբանական ապրումների փոխանցմամբ։ Ջեյն Օսթինի ստեղծագործությունները լայնորեն ընթերցվում են անգլախոս երկրներում, ընդգրկված են Մեծ Բրիտանիայի ուսումնարանների և համալսարաների ուսումնական ծրագրերում։
- Հայտնի վեպերն են «Էմմա», «Հպարտություն և նախապաշարմունք», «Զգացում և զգացմունքայնություն», «Բանականության փաստարկներ», «Լեդի Սյուզան»:
1772 - Հակոբ Շահեն-Ջրպետյան, հայագետ
1770 - Լյուդվիգ Վան Բեթհովեն, գերմանացի հայտնի կոմպոզիտոր
- Բեթհովենը դասական երաժշտության մեջ կլասիցիզմի և ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանների կարևորագույն գործիչներից է և համարվում է ամենահայտնի ու ազդեցիկ կոմպոզիտորներից մեկը։ Նրա լավագույն ստեղծագործությունների շարքն ընդգրկում է 9 սիմֆոնիա, 5 դաշնամուրային կոնցերտ, 1 ջութակի կոնցերտ, 32 դաշնամուրային սոնատ, 16 լարային կվարտետ, մեկ օպերա՝ «Ֆիդելիո»։
- 20 տարեկանում կոմպոզիտորի լսողությունը սկսել է վատանալ, իսկ կյանքի վերջին տասնամյակում նա գրեթե ամբողջովին խլացել է։ 1811 թվականին նա թողնում է խմբավարական աշխատանքն ու այլևս չի ներկայանում հանրության առաջ, սակայն շարունակում է ստեղծագործել, և իր լավագույն ստեղծագործությունների մեծ մասը Բեթհովենը ստեղծել է իր կյանքի վերջին 15 տարիներին։