Սուրեն Սուրենյանց. Էժանագին ծափեր Փաշինյսնին՝ Հայաստանի անվտանգային ռիսկերի հաշվին

«ՀԱՊԿ-ն Հայաստանին առաջարկել է օգնության տարբեր միջոցները՝ և՛ քաղաքական-դիվանագիտական, և՛ ռազմական, այդ թվում՝ առաքելություն ուղարկելը սահման՝ իրատեսորեն գնահատելու իրավիճակը: Դրանք ընդհանուր առմամբ աջակցություն գտան բոլոր պետությունների կողմից»,- ասել է ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասը:
Զասի խոսքով՝ միակ բանը, որին հնարավոր չէր հասնել ստեղծված իրավիճակի համախմբված գնահատականն էր:
Զասի պարզաբանումները միանգամայն նոր լույսի ներքո են ներկայացնում այն իրավիճակը, որ ստեղծվել է  ՀԱՊԿ վերջին գագաթնաժողովի շուրջ:

Ի սկզբանե պարզ էր մի քանի հանգամանք.
• Հայաստանն արդեն 14-15 տարի է այլևս Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի միակ դաշնակիցը չէ. այդ կարգավիճակը ունի նաև Ադրբեջանը: Մոսկվան վարում է, այսպես կոչված, «հավասար հեռավորության» քաղաքականություն, հայ- ադրբեջանական կոնֆլիկտի մոդեռատոր- կողմ է, ըստ այդմ՝ մեր ակնկալիքները պետք է հիմնվեն այս իրողությունների վրա,
• Ղազախստանը, Ղրղզստանը, Բելառուսը ստրատեգիական շահեր ունեն Ադրբեջանի հետ ու Հայաստանը նրանցից օգնություն կարող է այնկալել՝ ոչ թե Ադրբեջանին դատապարտելու, այլ խաղաղության գործընթացին նպաստելու հարցում,
• ՀԱՊԿ-ն Ռուսաստանի հետխորհրդային ազդեցության գործիքներից մեկն է, մեծ իմաստով՝ բուտաֆորիկ կառույց է: Հայաստանի ոչ մի իշխանություն լուրջ ակնկալիք չի ունեցել այս կառույցից, բայց աշխատել է լոյալություն պահպանել դրա հանդեպ՝ Ռուսաստանի ռազմավարական շահերին չհակադրվելու, նոր թշնամիներ ձեռք չբերելու համար:
Հիմա, այս իրողությունները հաշվի առնելով՝ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունն, երևանյան գագաթնաժողովից առաջ, ուներ գործողության մի քանի հնարավոր սցենարներ.
• Համարել, որ ՀԱՊԿ-ն Հայաստանի համար խորթ կառույց է ու լքել այն, եթե ուներ անվտանգային այլընտրանքային առաջարկություններ: Դրանք, ցավոք, չկան, եթե անգամ մեր այսօրվա դաշնակիցները, մեղմ ասած, բարեխիղճ չեն: Ադրբեջանն, ինչքան էլ դառն է խոստովանել, «ավելի շատ ընկերներ ունի» ոչ միայն ՀԱՊԿ-ում, այլ նաև՝ արևմտյան աշխարհում:
• Հանդես գալ ՀԱՊԿ Երևանի գագաթաժողովը հետաձգելու առաջարկությամբ, քանի որ երկու փաստաթղթերի շուրջ չի ձևավորվել կոնսենսուս: Ի վերջո, նախագահող երկիրն ինքն է «մերանի» դեր կատարում, որովհետև գագաթնաժողովը հյուրընկալող երկիրն է ու դրա հաջող արդյունքը համարվում է նրա դիվանագիտության արդյունավետության ցուցիչ: Հիշենք, թե ինչպիսի դիվանագիտական ջանքեր էր գործադրում Ինդոնեզիան, որպեսզի Բալիում անցկացված G-20-ի գագաթնաժողովը եզրափակվեր ամփոփիչ հայտարարության ընդունմամբ,
• որդեգրել ՀԱՊԿ-ն «փչացնելու» մարտավարությունը, վերջին պահին հրաժարվել փաստաթղթերի ստորագրումից: Որդեգրվեց վերջին մարտավարությունը:

Ռուսաստանն ու մյուսները չխանգարեցին, որպեսզի Փաշինյանի «դեմքը փրկվի»: Պուտինի համար այս պահին կարևորը՝ ՀԱՊԿ ֆունկցիոնալության որակը չէ, կառույցը պահպանելն է: Երևանի դեմարշը ՀԱՊԿ-ի ինստիտուցիոնալ գոյությանը չի սպառնում, իսկ դրա հասցրած ռեպուտացիոն վնասերով Մոսկվան, թերևս, ավելի ուշ կզբաղվի, երբ Ուկրաինայից «գլուխն ազատած» կլինի: Իսկ ՀԱՊԿ-ի մյուս երկրները, թերևս, հայկական դեմարշից գոհ են, որովհետև «գլուխներն ազատեցին» հայ- ադրբեջանական «գլխացավանքից»:

Հիմա գանք Նիկոլ Փաշինյանին:
Ինչո՞ւ է նա դեմարշի գնացել ՀԱՊԿ «քաղաքական  գնահատականի» բացակայության մոտիվով, եթե ի սկզբանե ակնհայտ էր, որ կոնսոլիդացված գնահատական այս կառույցի կողմից չի լինելու: Զարգացնեմ օրերս Լևոն Զուրաբյանի արտահայտած միտքը: Ինչո՞ւ Փաշինյանը շեշտը չի դրել օգնություն միջոցառումների բովանդակության վրա, դրանք կարո՞ղ էին նպաստել Հայաստանի անվտանգության մակարդակի բարձրացմանը, խաղաղության գործընթացին, թե՞ լեգիտիմացնելու էին ադրբեջանական ագրեսիան:
Զասը հասկացնում է, որ ՀԱՊԿ բոլոր երկրները, այդ թվում՝ Հայաստանը, կողմ են եղել առաջարկվող օգնության միջոցառումներին ու «միակ բանը, որին հնարավոր չէր հասնել ստեղծված իրավիճակի համախմբված գնահատականն էր»: Այլ խոսքով, Զասը պատասխանատվությունը դնում է Երևանի վրա
Եթե Փաշինյանն առաջիկա օրերին չհրապարակի ՀԱՊԿ օգնության միջոցառումների ցանկը, մնում է ենթադրել, որ պաշտոնական Երևանը գնացել է դեմարշի՝ առանց հաշվարկի, դրա հետևանքների տակից դուրս գալու տարբերակների, այլընտրանքային լուծումներ չունենալով:
Նման մոտեցումը կապ չունի դիվանագիտության, քաղաքականության հետ ու առավելագույնը՝ էժանագին ծափեր է բերելու «սկզբունքային» Փաշինյանին՝ ինչպես Տավուշի ավանտյուրայի գռեհիկ ֆետիշացումը, որից երկու ամիս հետո աղետը մտավ մեր տուն:

«Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցություն նախագահ

Սուրեն Սուրենյանց