Տոյվո Կլաար. Լաչինի միջանցքով փոխադրումների թափանցիկության ապահովման մի քանի եղանակ կա
Կովկասի և Վրաստանի ճգնաժամի հարցերով Եվրոպական միության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը ադրբեջանական APA-ին տված հարցազրույցում Կլաարը հայտարարել է, թե ԵՄ-ի համար երբեք չի եղել «բրյուսելյան գործընթաց մեկ այլ գործընթացի դեմ», և որ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորումը իրենց համար աշխարհաքաղաքական խաղ չէ, իսկ ԵՄ-ի միակ հետաքրքրությունը Հայաստանին և Ադրբեջանին հակամարտության ժառանգությունը հաղթահարելու գործում աջակցություն ցուցաբերելն է։
«Հարավային Կովկասը ԵՄ-ի հարևանն է, և խաղաղությունը, կայունությունն ու բարգավաճումն այս տարածաշրջանում մեր հետաքրքրությունների մեջ է։ Ես ուրախ կլինեի, եթե Մոսկվայում էլ հասկանային` եթե մեր նպատակը նույնն է, ապա կարող ենք լրացնել միմյանց, ոչ թե դիտարկել որպես մրցակից։ Դա ԵՄ-ի հեռանկարների մեջ չի մտնում»,– ասել է ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչը։
Նա ասել է, թե իրենց համար երբեք չի եղել «բրյուսելյան գործընթաց մեկ այլ գործընթացի դեմ»:
«Պարզ ասած` Բրյուսելը ցանկանում է աջակցություն ցուցաբերել Հայաստանին և Ադրբեջանին խաղաղություն ձեռք բերելու հարցում։ Այդ իմաստով մենք երբեք չենք ցանկացել որևէ մրցակցային գործընթաց»,– ասել է Կլաարը և հիշեցրել է Բրյուսելում կրկին հանդիպելու ԵՄ խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի առաջարկի մասին։
«Մենք կարծում ենք, որ նրանց համար իրոք կարևոր է պարբերաբար հանդիպելը և աշխատել կարևոր հարցերի շուրջ, ինչը մենք տեսնում ենք Բրյուսելում։ Այս իմաստով նախագահ Միշելը շատ է ցանկանում, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդները կրկին գան Բրյուսել։ Մի քանի շաբաթ առաջ նա Մյունխենում հանդիպել է նրանց հետ։ Ես Բաքվում եմ, նախորդ շաբաթ էլ Երևանում էի։ Այժմ մենք սպասում ենք, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդները մոտ ժամանակներս կրկին կհանդիպեն Բրյուսելում»,– ասել է Կլաարը։
Նրա կարծիքով` և՛ Բաքուն, և՛ Երևանը հակամարտության լուծման ու վավերացման ներուժ ունեն, ԵՄ–ն էլ ցանկանում է աշխատել այդ ուղղությամբ, որպեսզի հասնի կայուն և ամուր խաղաղության։
Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարն իրավաչափ է համարում Լաչինի միջանցքով տեղափոխվող բեռների թափանցիկության ապահովման գաղափարը: Ադրբեջանական APA գործակալության հետ զրույցում նա նշել է, որ «Լեռնային Ղարաբաղի հայերն էլ պետք է իրենց ապահով զգան»։
«Այդ ճանապարհով չպետք է լարվածությունն ավելացնող բեռներ տեղափոխվեն։ Միևնույն ժամանակ այդ թափանցիկությանը հասնելու ուղիներն ու միջոցները քննարկումների և բանակցությունների թեմա են»,- ասել է նա։
Կլաարի կարծիքով թափանցիկության հասնելու մի քանի եղանակ կա: Դրանցից մի քանիսն արդեն քննարկվել են։
«Օրինակ ՝ անցակետում լրացուցիչ տեխնիկա ունենալ, որպեսզի ռուսները կարողանան ավելի լավ վերահսկել երթևեկությունը տարածքում»,– նշել է նա։
Անդրադառնալով Լաչինի միջանցքում և Հայաստանի տարածքով անցնող ճանապարհի երկու կողմերում անցակետ (որը կկապի Ադրբեջանի հիմնական մասը Նախիջևանի հետ) տեղադրելու գաղափարին` դիվանագետն ասել է, որ Հայաստանում կարծիք կա, թե Լաչինն ու Զանգեզուրը երկու առանձին խնդիրներ են։
«Լաչինի միջանցքն արտացոլված է 2020 թվականի նոյեմբերին ընդունված հայտարարության կետերից մեկում, միևնույն ժամանակ կա նաև Ադրբեջանի և Նախիջևանի կապի հարցը, որն արտացոլված է 2020 թվականի նոյեմբերին ընդունված հայտարարության մեկ այլ կետում։ Հայտարարության մեջ դրանք հիշատակվում են տարբեր կետերում, և մոտեցումը տարբեր է ։ Բայց ի վերջո այդ հարցը բանակցությունների և քննարկումների առարկա է», - նշել է Կլարը։
Նա հավելել է, որ այսօր ներկրվող բեռների մասին ինչպիսի փաստեր էլ որ լինեն, այդ բեռները հաստատ այն քանակի չեն, ինչ 2022 թվականի նոյեմբերից առաջ, դրա համար էլ ԵՄ-ն կարծում է, որ կողմերը պետք է վերադառնան այն իրավիճակին, որը կար մինչ ճանապարհի արգելափակումը։
Հատկանշական է, որ դեռևս այս տարվա հունվարին ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը նշել էր, որ Ռուսաստանն առաջարկել է հնարավորություն տալ եռակողմ համաձայնագրով լիազորված ռուսական խաղաղապահ զորախմբին վերահսկել երթևեկությունը, ստուգել յուրաքանչյուր տրանսպորտային միջոց՝ արգելված, ոչ մարդասիրական ապրանքները բացառելու համար։ Փետրվարին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հայտարարեց, որ հայկական կողմին առաջարկել է հայ-ադրբեջանական սահմանին հսկիչ անցակետեր տեղադրել այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» երկու կողմերում և Լաչինի ու Հայաստանի միջև։
Հիշեցնենք` 2022 թ. դեկտեմբերի 12-ից փակ է Հայաստանն Արցախին կապող միակ ճանապարհը։