Սեւակ Արամազդ. Ի սէր ճշմարտութեան

Հայաստանի իշխանութեան վերջին թանձր ցեխարձակումները Հայ Եկեղեցու եւ Հայաստանի Հանրապետութեան Հիմնադիր Նախագահ Լեւոն Տէր-Պետրոսեանի դէմ ո՛չ զարմանալի են, ո՛չ անսպասելի․ դրանք օրինաչափ են՝ լինելով եզրափակիչ փուլն այն Ծրագրի, որով այդ իշխանութեան պարագլուխ Ն․ Փաշինեանը արտաքին եւ ներքին ուժերի ջանքերով բերուել եւ մնում է իշխանութեան։ Այժմ արդէն ակնյայտ է, որ այդ Ծրագրի էութիւնը հետեւեալն է․

Նպատակադիր պարտութեամբ ոչնչացնել Արցախը եւ կազմալուծել Հայոց անկախ պետականութիւնը՝ տարածաշրջանն ազատելով Հայկական «խանգարիչ» գործօնից։

Հասկանալի է, որ նման ծրագիր կարող էին յղանալ միայն մեր հակառակորդները՝ դրա իրագործման համար տեսնելով համապատասխան իրական հնարաւորութիւն։

Այդ Ծրագրի համար կամայ թէ ակամայ երկտասնամեայ պարարտ հող էին նախապատրաստել Ն․ Փաշինեանի ներկայիս «թիկնապահները»՝ Ս․ Սարգսեանը եւ Ռ․ Քոչարեանը, որոնք իրենց իրական վարքաբանութեամբ եւ քաղաքական աղմկարարութեամբ աչակորով հսկում են, որ ոչինչ չսպառնայ Ն․ Փաշինեանի իշխանութեանը՝ ի խնդիր իրենց անձնական, տնտեսական եւ քաղաքական անձեռնմխելիութեան։ Ճիշտ նոյն կերպ նրանք վարւում էին «նախագահ աշխատած» ժամանակ, երբ մնում էին «Արցախեան հարցի լուծո՞ւմ, թէ՞ անձնական իշխանութիւն-հարստութիւն» երկընտրանքի առջեւ․ առանց աչք թարթելու, նրանք ընտրում էին երկրորդը՝ աճպարարի վարպետութեամբ դա վաճառելով հայ ժողովրդին իբրեւ․․․ «զոհողութիւն՝ յանուն Արցախի»։ Իրենց այդ երեսպաշտական գործելաոճը նրանք չփոխեցին նաեւ ո՛չ Երկրորդ պատերազմում Հայաստանի կրած ջախջախիչ պարտութիւնից յետոյ եւ ո՛չ նոյնիսկ այն բանից յետոյ, երբ Ն․ Փաշինեանը գրչի մի հարուածով Արցախն անհատոյց եւ անվերադարձ յանձնեց թշնամուն։ Առանց դոյզն իսկ «ցնցուելու», նրանք տարիներ շարունակ սպասաւորեցին եւ սպասաւորում են Ն․ Փաշինեանին՝ Խորհրդարանում եւ Փողոցում կազմակերպելով զանազան փոթորկուն թատերական մրցախաղեր։ Ամենավերջին նման բեմադրութիւնը «իմպիչմենտի» խրտուիլակային ներկայացումն էր, որով ինքնահեգնանքի ժանրի կանոններով հասկացրեցին Ն․ Փաշինեանին, թէ՝ ամեն ինչ կարգին է․ անհանգստանալու կարիք չկայ։ Իրենց այդ «ռազմավարական» ընտրութիւնը՝ յօգուտ բացառապէս իրենց անձնական իշխանութեան ու հարստութեան, նրանք կատարել էին դեռեւս 1998թ․ հակապետական յեղաշրջման ժամանակ՝ հիմնովին խեղելով մեր պետականութեան ընթացքը եւ հայ մարդուց օտարելով Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքական իմաստը։ Այս առնչութեամբ տեղին է յիշեցնել Հիմնադիր Նախագահ Լեւոն Տէր-Պետրոսեանի այն խօսքը, թէ՝ «Մի՛ հաւատացէք գողի հայրենասիրութեանը»։

Թէպէտ հայ ժողովրդի ոչնչացումը նշեալ Ծրագրում ներառուած չէ որպէս գերնպատակ, սակայն ինքնաբերաբար բխում է դրանից՝ իբրեւ անհրաժեշտ եւ գիտակցուած հետեւանք։ Ուստի, այն, ինչ ձեռնարկում է Հայաստանի իշխանութիւնը, «գաղափարական մոլորութիւն» չէ, «քաղաքական հաւկուրութիւն» չէ, «մարդկային սխալականութիւն» չէ, այլ արգասիքը սառը, սթափ եւ մանրամասն մշակուած ռազմավարական հաշուարկի եւ հմուտ մարտավարութեան։  

Որ այդ Ծրագրի գոյութիւնն առաւել քան իրական է եւ արդիւնք չէ դաւադրապաշտական ցնորամտութեան՝ ցոյց է տալիս այդ իշխանութեան կատարած անխտիր բոլոր քայլերի անխափան «ալգորիթմը», որն անշփոթ եւ նախանձելի հետեւողականութեամբ անարգել գործում է բոլոր ուղղութիւններով՝ քաղաքական, պետական, ազգային, հոգեւոր, մշակութային, տնտեսական։ Եւ եթէ նոյնիսկ կիրառենք վիճակագրական բացառման սկզբունքը, ապա անհրաժեշտաբար դարձեա՛լ կստանանք միեւնոյն պատկերը։

Քանզի մարդկային բնութեամբ պայմանաւորուած՝ ակամայ գործած սխալին ինքնաբերաբար հետեւում են սխալը շտկելու ճիգն ու ջանքը՝ ներծծուած պատասխանատւութեան ամօթահար քրտինքով, եւ ոչ թէ այդ սխալը «զարգացնելու եւ ամրապնդելու» մոլեգին վճռականութիւնը։ Նետուելով ծայրայեղութիւնից ծայրայեղութիւն, խառնելով ու նենգելով բոլոր ընկալումներն ու հասկացութիւնները, ապականելով ու պղծելով բոլոր արժէքները, ստեղծելով քաոս ու ամենաթողութիւն՝ համեմուած սպառնալիքով ու բռնութեամբ՝ այդ իշխանութեան  պարագլուխ Ն․ Փաշինեանը մե՛րթ առնում է մի «ցասումնալից աստուածութեան», մե՛րթ «բարեգութ փրկչի», մե՛րթ տառապող զոհի, մե՛րթ  խրախճանող սովորական հարբեցողի կամ փողոցային հայհոյախօս խուժանի, մե՛րթ առաքինի «օջախապետի», մե՛րթ անպարտելի հերոսի, մե՛րթ չհասկացուած հանճարի, մե՛րթ «պաշտօնական» խեղկատակի, մե՛րթ անվարձ ծաղրածուի  կամ «աստծոյ մարգարէի» դեր ու մարմնաւորում։ Այդպէս նա ինքն իրենից կերտում է անհաւասարակշիռ կիսախելագարի մի համոզիչ ու յարմարաւէտ կերպար, որի հետ «չարժէ գլուխ դնել», իսկ այդ ընթացքում նրա կատարած սխալներն անընդհատ կուտակուելով՝ գոյացնում են առարկայական անայլընտրանք ընթացքի որոշակի պատրանք, որի ծխածածկոյթի տակ առաջ է մղւում իրական Ծրագրի կատարումը։ Նման հնար կիրառւում է իսկական պատերազմի ժամանակ, երբ պայթեցնելով մշուշաբեր նռնակներ՝ քօղարկւում է սեփական ուժերի առաջխաղացումը դէպի նպատակակէտ՝ թշնամական թիրախ։  

Ուստի, Ն․ Փաշինեանի կատարած այդ քայլերը որակել իբրեւ «սխալ», «տգէտ», «անձեռնհաս», «անմեղսունակ», «խելագար», «անկարող» եւ այլն՝ նշանակում է ընթանալ երեւոյթների ընկալման նրա մատնանշած ուղով՝ այդ դիւական Ծրագրի գործադրման ջանքերում ակամայ հաղորդելով նրան յաւելեալ ուժ եւ օրինականութիւն՝ այդպիսով անուղղակիօրէն դառնալով այդ Ծրագրի սպասարկման «արտահաստիքային թղթակիցը»։

Յայտնի բան է՝ ցանկացած Ծրագիր կարելի է իրականացնել հակոտնեայ միջոցներով, որոնք Ծրագրի իրականացմանը զուգընթաց՝ հետզհետէ իմաստազրկւում են, իսկ ամենավերջում, սպառելով իրենց դերը, վերանում։ Այն, ինչ մնում է, ինքը Ծրագիրն է՝ մարմնաւորուած արդէն իբրեւ անդառնալի իրականութիւն, իբրեւ կեանքի անժխտելի փաստ։  

Փաստագոյացման այդ մեխանիզմը բծախնդրօրէն ներդրուել եւ կատարելագործուել էր նախորդ իշխանութիւնների՝ Ռ․ Քոչարեանի եւ Ս․ Սարգսեանի, օրօք՝ «հայդատական», «նժդեհական», «ոչմիթիզական», «արցախապաշտ» «գեր-ազգա-ռազմա-հայրենա-սիրական» երկարամեայ քարոզչութեան տեսքով, որը, ինչպէս տեսանք, ջարդեց Հայ Պետականութեան դիմադրական կամքը եւ յանգեցրեց տրամագծօրէն հակառակ արդիւնքի։ Այժմ էլ դրան փոխարինել է «ինքնիշխանական», «անկախական», «դեմոկրատական», «խաղաղասիրական» «նոր Հայաստանի», «իրական Հայաստանի» քարոզչութիւնը, հասկանալի է՝ այս անգամ արդէն ամբողջական պետականազրկութեան եւ, ճիշտ ինչպէս Արցախի պարագային, Հայն ու Հայաստանը «ազգային-հայրենասիրական վառ ցնորքի» վերածելու հետզհետէ ուրուագծուող հեռանկարով։

Սակայն որեւէ բանի ոչնչացման ամենաարդիւնաւէտ եղանակը ինքնաոչնչացումն է, երբ այն, ինչ պէտք է ոչնչացուի, ոչնչացւում է ոչնչացուողի սեփական ձեռքով՝ «ժողովրդի ազատ կամքով» եւ «դեմոկրատական ընտրութեամբ»։ Հայաստանը կործանել Հայոց իսկ ձեռքով՝ ա՛յս է ընկած այդ Ծրագրի հիմքում, որն այժմ անշեղօրէն ընթանում է դէպի վերջնական հանգրուան։ Ահա թէ ինչու այդ հրէշաւոր Ծրագիրը խափանելու նպատակով, 2021թ․ ընտրութիւններից առաջ Առաջին Նախագահն իր յայտնի առաջարկով, որպէս վերջին միջոց, ձեռարկեց միակ հնարաւոր հակաքայլը՝ կանխելու Հայոց Պետականութեան եւ Արցախի վերջնական կործանումը, սակայն այդ նախաձեռնութիւնը ո՛չ պատահականօրէն ձախողուեց վերոյիշեալ Ս․ Սարգսեանի եւ Ռ․ Քոչարեանի ջանքերով։ Վերջիններս այդպէս էլ գէթ մէկ անգամ ի վիճակի չեղան անձնական շահը ստորադասելու ազգի ու պետութեան շահին՝ նախընտրելով հագնել ընդդիմադրի «պատմուճան» եւ «ազգակործան պատուհասի» հետ կազմել փոխշահաւէտ երրորդութիւն։  

Ինչպէս իւրաքանչիւր ծրագիր, Հայկական գործօնի ինքնաոչնչացման այդ Ծրագիրը եւս ունի գործադրման իր մեթոդաբանութիւնը։ Դա աստիճանական առաջշարժման «ցանցային» եղանակն է, որի պարագային փորձ է արւում ոչ թէ միանգամից խոցել թիրախը – դա կլինէր երիտթուրքական պարզունակութիւն՝ «մի զարկով» փորձել ոչնչացնել մի ամբողջ ազգ – այլ ցրիւ ու տարակենտրոն խայթերով՝ տարբեր ուժգնութեան ու ձեւի, երբեմն նոյնիսկ՝ ասղնտելու չափ մեղմ ու «անչար», ընդ որում, ոչ թէ ուղիղ նշանառութեամբ, այլ հարեւանցի․ եւ այդ ամենը՝ բոլոր ուղղութիւններով միաժամանակ՝ այդպիսով ե՛ւ հմայելով, ե՛ւ վախեցնելով, ե՛ւ թմրեցնելով զոհին, «մինչեւ գրոհի ժամանակը գայ»։

Այս գործելակերպը խիստ տարածուած է բնութեան մէջ, յատկապէս, կենդանական աշխարհում։ Ահա հէնց այդ գիշատիչ-կենդանական նախայարձակ վարուելաոճը՝ առանց «քաղաքակրթական» պաճուճանքների ու ծեքծեքումների, կազմում է ներկայ վարչախմբի պարագլուխ Ն․ Փաշինեանի բնական առաւելութիւնն իր հակառակորդների նկատմամբ, որոնք անվերջ ու ապարդիւն միայն խօսում են ինչ-որ «օրէնքներից», «դիւանագիտութիւնից», «բարեկրթութիւնից», «աշխարհաքաղաքականութիւնից», «ժողովրդավարութիւնից»  եւ այլն։  

Պարտուած եւ տեսակի գոյութիւնը վտանգած առաջնորդի համար բնութեան օրէնքները նախատեսում են «համապատասխան հատուցում», եւ բնական ժողովուրդները կամ նրանք, որոնք դեռեւս չեն կորցրել իրենց կապն այդ օրէնքների հետ, բնազդով գիտեն, թէ ինչպէ՛ս պէտք է վարուել նման ձախաւեր առաջնորդի պարագային, եւ վարւո՛ւմ են։ Եւ դրա համար ո՛չ մի «քաղաքակրթութիւն», «մշակոյթ», «քրիստոնէութիւն», «հիսո՛ւն հազար տարուայ փառահեղ անցեալ», «աստուածայի՛ն այբուբեն» կամ «Վիկտոր Համբարձումեան» պէտք չեն․ պարզապէս, պէտք է հետեւել բնական հակազդեցութեան օրէնքին։ Ուրիշ բան, որ որոշ ազգեր կորցրել են ինքնապաշտպանութեան այդ պարզ, սակայն արմատական ունակութիւնը՝ «ժամանակի սղութեան» եւ «ստեղծագործական գերծանրաբեռնուածութեան» պատճառով․․․

Ն․ Փաշինեանի յարձակումը Հայ Եկեղեցու եւ Հայաստանի Հանրապետութեան Հիմնադիր Նախագահի դէմ եկաւ լրացնելու Ազգի եւ Պետութեան հիմքերի դէմ սանձազերծուած յարձակումների նախընթաց շարքը, որը նա, ինչպէս սեփական նկրտումով, այնպէս էլ թշնամական թելադրանքով ձեռնարկում է տարիներ ի վեր՝ Օրհներգ, Զինանշան, Բանակ, Արարատ, Հայոց Պատմութիւն, Ցեղասպանութիւն, Երկրորդ Աշխարհամարտ, Ղարաբաղեան Շարժում, Անկախութեան Հռչակագիր եւ այլն։ Ինչպէս կարելի է հեշտօրէն տեսնել, այդ շարքն ընդգրկում է Հայոց գոյութեան ամբողջ դաշտը։

Վերջին յարձակումը ազդանշում է Հայոց ինքնաոչնչացման Ծրագրի իրականացման աւարտական փուլը։ Այդ մասին են վկայում թիրախը խոցելու բաց, մերկ, ուղիղ՝ ճակատային մարտավարութիւնը եւ այն հանգամանքը, որ այդ յարձակումը հիմնականում ներառում է այն ամենը, ինչ կազմում է Հայոց Ծառը՝ բունը եւ արմատները։ Աւելորդ է այստեղ բերել հակափաստարկներ, թէ ինչպիսի՛ կարեւորութիւն ունեն այդ բոլոր հաստատութիւնները մեր ազգային-պետական գոյութեան եւ հոգեւոր-բարոյական ինքնութեան պահպանման համար։ Այդ յարձակումների իրական նպատակը ոչ թէ առարկայական «բանավէճն» է կամ մեր պատմութեան ընթացքն «ըմբռնելու», թէկուզ եւ անպատեհ՝ «ակադեմիական ցանկութիւնը», այլ դրսից հրամայուած զուտ քաղաքական «հրետանային նախապատրաստութիւնը»՝ Հայաստանի դէմ ուղղուած վճռական յարձակումից առաջ։ Դա է մատնում դրանց դաւադրապաշտական բնոյթը, որով փորձ է արւում դիմազրկել Հայ մարդուն՝ վերածելով նրան ճզմուած, թոյլ, անպաշտպան, ամեն տեսակի դիմադրութեան անընդունակ մի արարածի։

Պատմական պատուանդանից վայր բերելով Հայ Եկեղեցու Կաթողիկոսին եւ Հայաստանի Հանրապետութեան Հիմնադիր Նախագահին եւ այդ ազգային հաստատութիւնները միտումնաւոր դարձնելով սովորական «մահկանացուներ»՝ Ն․ Փաշինեանը նենգում է ոչ միայն նրանց ունեցած խորհրդանշական դերն ու նշանակութիւնը մեր պետական ու հոգեւոր կեանքում, այլեւ խոցում նրանց բուն մարդկային անձեռնմխելի արժանապատւութիւնը՝ այդպիսով փորձելով արժէզրկել ու չէզոքացնել նրանց հնարաւոր հակազդեցութիւնը՝ «վերջին կռւում»։ Աւելի պարզ՝ նա պատրաստւում է, բառիս բուն իմաստով, բացելու դարպասները թշնամու առջեւ։ Պատերազմի թէժացումը Ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի միջեւ, ինչպէս նաեւ իրավիճակի նկատելի լարումը տարածաշրջանում, հաւանաբար, Ծրագրի օտարերկրեայ շահառուներին յարմար առիթ են ընձեռում վերջնականապէս լուծելու «Հայոց հարցը»։

Այնուամենայնիւ, պէտք է անել մի մեծ վերապահում․ դա այն է, որ նոյն բնութեան օրէնքով՝ այն, ինչ քայքայում է, անխուսափելիօրէն քայքայում է նաեւ ինքն իրեն։ Դա վերաբերում է ոչ միայն ամեն տեսակի մանրէներին, այլեւ մարդկանց։ Բոլոր յարաբերութիւնների յետեւում կանգնած են սովորական մարդիկ՝ իրենց բնազդական վախերով։ Ծրագրի մօտեցող աւարտի հետ մօտենում է նաեւ Ծրագիրը կատարողի վերջը։ Դրա վերջնական իրականացումից կամ վերջնական ձախողումից յետոյ՝ երկու դէպքում էլ Ն․ Փաշինեանը՝ որպէս արդէն «բարոյապէս մաշուած» գործիք, կնետուի դէն։ Եւ դա է որ գիտակցաբար թէ անգիտակցաբար սարսափի է մատնում Ն․ Փաշինեանին եւ յարուցում նրա անզօր կատաղութիւնը՝ ծնուած անելանելիութեան զգացումից՝ առ այն, որ իր վախճանն անխուսափելի է։

Ինչ վերաբերում է նրա երկու «թիկնապահներին»՝ Ս․ Սարգսեանին եւ Ռ․ Քոչարեանին, ապա նրանք, ինչպէս միշտ, կփորձեն ճողոպրել ու ապաստանել չքմեղանքի «ապահով գրկում»՝ մատնանշելով իրենց պաշտօնապէս «ընդդիմադիր» լինելու հանգամանքը։ Սակայն այս անգամ չքմեղանքը հազիւ թէ փրկի նրանց, քանզի երբ մի բան վերջանում է, վերջանում են նաեւ դրան ուղեկցող հանգամանքները, եւ շրջանը փակւում է ամբողջապէս։ Ուստի, բնաւ կարեւոր չէ, թէ ի՛նչ տեսք կունենայ Հայաստանի ներկայ օտարաշահ իշխանութեան պարագլխի՝ Ն․ Փաշինեանի, քաղաքական վախճանը։

Պարզ է մի բան․ բնութիւնը ոչինչ անպատասխան չի թողնում, եթէ նոյնիսկ մարդիկ պատասխան չեն պահանջում կամ չգիտեն, թէ դա ինչ է․․․   

14․06․2025թ․